-
详情
ABOUT THE ASSOCIATION
深圳市白蚁调查
深圳市等翅目类见诸文献的仅六种。经初步调查深圳市的白蚁种类计三科八属十七种,其中十一种为深圳市新记录。本文还简要介绍了白蚁危害和各种白蚁危害的植物名录。
1前 言
深圳是中国南部海滨城市。位于北回归线以南,东经113°46′至114°37′,北纬22°27′至22°52′。地处广东省南部,东临大亚湾和大鹏湾,西濒珠江口和伶仃洋,南边深圳河与香港相联,北部与东莞、惠州两城市接壤。经重新勘测,深圳市总面积为1952.84平方公里,略少于原来统计的2020平方公里。其中, 深圳经济特区面积为395.81平方公里。 截至2003年末,深圳可建设用地931平方公里,占土地总面积46.1%。土地开发面积逾488平方公里,其中建成区面积350平方公里(特区内150平方公里)。
深圳白蚁种类有一些零星研究,据广东省白蚁学会在《深圳市房屋建筑白蚁预防工程技术规程》附录A中所列深圳市常见白蚁危害种类:铲头堆砂白蚁、台湾乳白蚁、黄胸散白蚁(附表中用名为栖南散白蚁、黄肢散白蚁)、黑翅土白蚁、海南土白蚁和黄翅大白蚁。深圳市白蚁种类的调查自1993年深圳市白蚁防治管理所(前身深圳市白蚁防治管理中心)成立以来一直都在陆续进行,2003年以來在深圳市爱卫办谭业钰主任、梁桂副主任的领导下,林德留所长大力支持下採集和收集了大量白蚁标本。经鉴定深圳市白蚁种类17种归属于三科八属。
表 1—1 深圳白蚁名录
Kalotermitidae
广东省白蚁学会(1999)
本次调查
1. Cryptotermes declivis
√
√
2. Neotermes dolichognathus
√
3. N.longiceps
√
4. N.undulatus
√
Rhinotermitidae
5. Coptotermes cyclocoryphus
√
6. C.formosanus
√
√
7. Reticulitermes affinis
√
8. R.guangzhouensis
√
9. R.flaviceps
√
√
10. R.microcephalus
√
11. R.dinghuensis
√
Termitidae
12. Odontotermes formosanus
√
√
13. O.hainanensis
√
√
14. O.parallelus
√
15. Macrotermes barneyi
√
√
16. Pericapritermes nitobi
√
17. Havilanditermes communis
√
2采集地介绍和白蚁种类分析
在深圳进行等翅目采集的地方主要是公园和郊野公园、住宅小区和工厂等,内伶丁自然保护区和红树林自然保护区也都进行了采集。
深圳市城区绿化面积很大,此外还有不少公园,仅在直属市城市管理局辖管的单位,就有市中心公园、荔枝公园、儿童公园、洪湖公园、人民公园、笔架山公园、莲花山公园、皇岗公园、翠竹公园、东湖公园、仙湖植物园、园博园、梧桐山风景区、马峦山郊野公园、七娘山郊野公园、塘朗山郊野公园等。
深圳全境地势东南高,西北低。土地形态大部分为低山、平缓台地和阶地丘东南部的大鹏,葵涌主要为低山;中部和西北部主要为丘陵,也有500米以上的低山,山间有较大片冲积平原;西南部的沙井、福永、西乡等地主要为较大片的滨海冲积平原,平原占陆地面积的22.1%。境内母岩以花岗岩为主,东部和北部有较大面积砂岩分布。境内最高山峰为梧桐山,海拨943.7米。
深圳属亚热带海洋性气候区,气候温和,雨量充沛,日照时间长。年平均气温为23.7℃,最高气温为36.6℃,最低气温为1.4℃,无霜期为355天。年日照时数1975.0个小时,太阳年辐射量5225兆焦耳/平方米,年平均相对湿度72.3%。每年5至9月为雨季,年平均降雨量为1608.1毫米。夏秋两季偶有台风。
深圳市为广东省的一部分,它与香港新界相连,所以深圳市的白蚁与香港的白蚁有一定相似,作者曾在香港作过等翅目的专项调查。此次根据中国动物志昆虫第17卷等翅目对香港等翅目种类做了修正,本书所有等翅目名称据此而定。
为和邻近的广东省香港特别行政区以及其它城乡的白蚁种类比较,特制表2—1
表2—1 深圳、香港、广东的等翅目
产地
等翅目的科、属种
广东
深圳
香港
一. 原白蚁科 Termopsidae
(一)原白蚁属 Hodotermopsis Holmgren
1.山林原白蚁 H.sjostedti Holmgren
+
二. 木白蚁科 Kalotermitidae
(二)堆砂白蚁属Cryptotermes Banks
2.麻头砂白蚁 C.brevis(Walker)
3.铲头砂白蚁 C.declivis Tsai et Chen
+
+
4.截头砂白蚁 C.domesticus(Haviland)
+
(三)新白蚁属 Neotermes Holmgren
5.长颚新白蚁 N.dolichognathus Xu et Han
+
+
+
6.恒春新白蚁 N.koshunensis(Shiraki)
+
7.长头新白蚁 N.longiceps Xu et Han
+
+
+
8.楔头新白蚁 N.sphenocephalus Xu et Han
+
9.台山新白蚁 N.taishanensis Xu et Han
+
10.丘颏新白蚁 N.tuberog ulus Xu et Han
+
11.波颚新白蚁 N.undulatus Xu et Han
+
+
+
(四)树白蚁属 Glyptotermes Froggatt
12.麻颏树白蚁 G.maculifrons Ping et Li
+
13.赤树白蚁 G.satsumensis(Matsumura)
+
14.英德树白蚁 G.yingdeensis Li
+
三.鼻白蚁科 Rhinotermitidae
(五)乳白蚁属 Coptotermes Waxmann
15.圆头乳白蚁 C.cyctocoryphus Zhu,Li et Ma
+
+
+
16.台湾乳白蚁 C.formosanus Shiraki
+
+
+
17.大头乳白蚁 C.grandis Li et Huang
+
18.广东乳白蚁 C.guangdongensis Ping
+
19.海南乳白蚁 C.hainanensis Li et Tsai
+
20.长带乳白蚁 C.longistriatus Li et Huang
+
21.黑带乳白蚁 C.melanoistriatus Gao,Lanuet He
+
22.单毛乳白蚁 C.monosetosus Tsai et Li
+
23.斜孔乳白蚁 C.obliquus Xia et He
+
24.异头乳白蚁 C.varicapitatus T sai et Li
+
(六)杆白蚁属 Stylotermes Holmgren
25.连平杆白蚁 S.lianpingensis Ping
+
26.苏氏杆白蚁 S.sui Ping et Xu
+
27.短盖杆白蚁 S.valvules Tsai et Ping
+
(七) 散白蚁属 Reticulitermes Holmgren
28.尖唇散白蚁 R.aculabialis Tsai et Huang
+
29.肖若散白蚁 R.affinis Hsis et Fan
+
+
+
30.窄头散白蚁 R.angusticephalus Ping et Xu
+
31.双峰散白蚁 R.angusticephalus Ping et Xu
+
32.蟹腿散白蚁 R.cancrifemuris Zhu
+
33.黑胸散白蚁 R.chinensis Snyder
+
34.双色散白蚁 R.dichrous Ping
+
35.鼎湖散白蚁 R.dinghuensis Ping,Zhu et Li
+
+
+
36.黄胸散白蚁 R.fiaviceps(Oshima)
+
+
+
37.福建散白蚁 R.fukienensis Light
+
+
38.高要散白蚁 R.gaoyaoensis Tsai et Li
+
39.广州散白蚁 R.guangzhouensis Ping
+
+
+
40.海南散白蚁 R.hainanensis Tsai et Huang
+
41.花坪散白蚁 R.huaping en sis Li
+
42.湖南散白蚁 R.hunanesis Tsai et Huang
+
43.圆唇散白蚁 R.labralis Hsia et Fan
+
44.细颚散白蚁 R.leptomandibularis Hsia et Li
+
45.罗浮散白蚁 R.luofunious Zhu,Ma et Li
+
46.小头散白蚁 R.microcephalus Zhu
+
+
47.侏儒散白蚁 R.minutus Ping et Xu
+
48.陌宽散白蚁 R.mirus Gao,Zhu et Zhao
+
49.小散白蚁 R.parvus Li
+
50.近黄胸散白蚁 R.periflaviceps Ping et Xu
+
51.近暗散白蚁 R.perilucifugus Ping
+
52.平江散白蚁 R.pingjiang ensis Tsal et Peng
+
53.似长头散白蚁 R.sublon icapitatus Ping
+
54.林海散白蚁 R.sylvestris Ping et Xu
+
55.毛头散白蚁 R.trichocephalus Ping
+
56.八重山散白蚁 R.yaeyamanus Morimoto
+
57.宜章散白蚁 R.yizhangensis Huang et Tong
+
(八)蔡氏白蚁 Tsaitermes Li et Ping
58.英德蔡氏白蚁 T.yingdeensis(Tsai et Li)
+
四.白蚁科 Termitidae
(十)亮白蚁属 Euhamitermes Holmgren
59.小头亮白蚁 E.microcep halus Ping et Li
+
60.方头亮白蚁 E.quadratceps Ping et Li
+
(十一)印白蚁属 Indotermes Roonwal et Sen-Sarma
61.等齿印白蚁 I.isodentatus(Tsai et Chen)
+
(十二)锯白蚁属 Microcerotermes Silvestri
62.小锯白蚁 M.minutus Ahmad
+
63.菱巢锯白蚁 M.rhombinidus Ping et Xu
+
(十三)华扭白蚁属 Sinocapritermes Ping et Xu
64.闽华扭白蚁 S.fujianensis Ping et Xu
+
65.台华扭白蚁 S.mushae(Oshima et Maki)
+
(十四)钩扭白蚁属 Pseudocapritermes Kemner
66.大钩扭白蚁 P.largus Li et Huang
+
67.中华钩扭白蚁 P.sinensis Ping et Xu
+
68.圆囟钩扭白蚁 P.sowerbyi(Light)
+
+
(十五)近扭白蚁属 Pericapritermes Silvestri
69.灰胫近扭白蚁 Pfuscotibialis(Light)
+
70.扬子江近扭白蚁 P.jangtsekiangensis(Kemner)
+
71.多毛近扭白蚁 P.latignathus(Holmgren)
+
72.近扭白蚁 P.nitobei(Shiraki)
+
+
+
73.平扁近扭白蚁 P.planiusulus Ping et Xu
+
74.大近扭白蚁 P.tetraphilus(Silvestri)
+
(十六)大白蚁属 Macrotermes Holmgren
75.黄翅大白蚁 M.barneyi(Light)
+
+
+
76.车八岭大白蚁 M.chebalingensis Ping et Xu
+
77.长头大白蚁 M.longiceps Li et Ping
+
+
78.罗坑大白蚁 M.luokeng ensis Lin et Shi
+
+
79.平头大白蚁 M.planicap itatus Gao et
+
(十七)土白蚁属 Odontotermes Holmgren
80.黑翅土白蚁 O.formosanus(Shiraki)
+
+
+
81.海南土白蚁 O.hainanensis(Light)
+
+
82.平行土白蚁 O.parallelus Li
+
+
+
83.上林土白蚁 O.shanglingensis
+
84.始兴土白蚁 O.shixingensis Ping et Xu
+
85.遵义土白蚁 O.zunyiensis Li et Ping
+
+
(十八)象白蚁属 Nasutitermes Dudley
86.周氏象白蚁 N.chou Ping et Xu
+
87.圆头象白蚁 N.communis Tsai et Chen
+
88.香港象白蚁 N.dudgeoni Gao et Lam
+
89.封开象白蚁 N.fengkaiensis Li
+
90.倾鼻象白蚁 N.inclinasus Ping et Xu
+
91.莽山象白蚁 N.mangshanensis Li
+
92.小头象白蚁 N.parviceps Ping et Xu
+
93.小象白蚁 N.parvonasutus
+
94.平圆象白蚁 N.planiusculus Ping et Xu
+
(十九)歧颚白蚁属 Havilanditermes Light
95.普通岐颚白蚁H.communis Li et Xiao
+
96.直鼻歧颚白蚁 H.orthonasus(Tsai et Chen)
+
(二十)华象白蚁属 Sinonasutitermes Li
97.二型华象白蚁 S.dimorphus Li
+
98.翘鼻华象白蚁 S.erectinasus(Tsai et Chen)
+
99.大鼻华象白蚁 S.grandinasus(Tsai et Chen)
+
100.居中华象白蚁 S.medioris Ping et Xu
+
101.扁头华象白蚁 S.platycephalus(Ping et Xu)
+
102.三型华象白蚁 S.trimorphus Li et Ping
+
(二十一)葫白蚁属 Cucurbitermes Li et Ping
103.英德葫白蚁 C.yingdeensis Li et Ping
+
(二十二)钝颚白蚁属 Ahmaditermes Akhtar
104.周氏钝颚白蚁 A.choui Ping et Tong
+
105.丘额钝颚白蚁 A.sinuosus (Tsai et Chen)
+
(二十三)近瓢白蚁属 Peribulbitermes Li
106.鼎湖近瓢白蚁 P.dinghuensis Li
+
从上表可以看出:1)深圳市的总面积1952.84平方公里有白蚁3科8属17种,香港的面积为1093平方公里有白蚁4科11属32种,以单位面积的种类来统计深圳白蚁种类要明显少于香港。其原因一方面可能是深圳的郊野公园面积相对要少一些,另一方面可能在深圳郊野公园采集白蚁标本的力度要逊于香港。
2)广东省面积约为18万多平方公里(为深圳面积的92.17倍)有白蚁4科11属90种,说明深圳亦是白蚁种类地理分布的密集地区。
3)深圳市目前已发现的17种白蚁中13种在香港已有所发现,两地共有种占深圳白蚁的76.47%。这同深圳与新界和九龙相连而香港岛和离岛的形成是由于山体沉降和海水入侵与大陆分离这一事实相吻合的。
3白蚁危害
3.1白蚁的经济破坏概况
在深圳,台湾乳白蚁Coptotermes formosanus分布广泛,可造成严重的经济损失。它主要破坏房屋建筑木构件以及室内储藏品,还有电话线、电子门锁电线等。它亦危害室外的多种园林树木如行道树和小区内的灌木等,据深圳晚报2004年5月8日报载在解放路广场北街中间路段一棵30年树龄的凤凰木大树(高约10米,直径80厘米)因白蚁在根部筑巢而倒下,一条小路之隔的停车场内一辆新车被砸毁。
在深圳各地无论住宅小区内居民,还是别墅渡假区,无论是大型公共建筑还是旅游景点都有台湾乳白蚁的破坏。学校,工厂和医院无一不涉及就连信兴广场地王商业中心这座68层的高层建筑都有白蚁的“高空群体”存在。被白蚁危害的单位之多,在此就不一一列举了。
台湾乳白蚁对房屋建筑造成经济损失是较难统计的,但是它对贮存物品造成经济损失的个案还是可以统计出来的。据深圳特区报、深圳商报、晶报和香港大公报2006年9月5日报导白蚁蛀毁了深圳东门一家茶叶店内的陈年普洱茶,造成的经济损失达人民币百万多元。
3.2白蚁破坏植物名录
现将其中15种白蚁危害的植物分别介绍如下:
白蚁 破坏的植物
1铲头堆砂白蚁 荔枝Litchi chinensis Sonn榕Ficus microcarpa L.f
Cryptotermes declivis 龙眼Dimocarpus longan Lour
2长头新白蚁 秋Bischofiajavanica BlNeotermeslongiceps
3长颚新白蚁 台湾相思A.cacia confusn MerrN.dolichogathus
4波颚新白蚁 台湾相思 N .undulates
5台湾乳白蚁Coptotermes formosanus
人面子Dracontomelom duperreanum Pierre 芒果Mangifera indica L 木棉Bombax malabaricumDC 幌伞枫 Heteropanax fragrans Seem 南洋杉 Araucaria heterophylla Franco黄槐Cassia surattensisBur.f .紫荆Cercis chinensis Bunge 凤凰木Delonix regia Raf . 木麻黄Casuarina equisetifolia L.ex Forst.乌桕Sapium sebiferum(L)Roxb. 油桐Vernicia fordii Airy-Shaw 秋枫 、银柴Aporlsa chinensis Merr . 栲树Castanopsis fissa Rehd et Wils栗Castanea mollissima Blume. 竹 Bambusa spp樟树Cinnamomum camphora Presl 荷花玉兰Magnolia grandiflora L. 台湾相思、 白桂木Artocarpus hgpargyrea Hance. 波罗蜜Artocarpus heterophyllus Lam. 对叶榕 Ficus hispida L.f.榕、垂叶榕F.benjamina L. 高山榕F.altissima. Bl.大叶榕F.virens Sit .var.sublanceolata Corner 番石榴Psidium guajava L.千层桉Melaleuca quinqueners(CAV).ST.Blake 椰子 Cocos nucifera L.散尾葵 Chsygalidocarpus lutescens H.Wendl王棕Roystonea regia O.F.Cook马尾松Pinus massoniana Lamb 石榴 Punica granatum L.枇杷 Eriobotrya japonica Lindl.梅 Prunus mume Sieb et Euce柑橘属 Citrus spp 垂柳Salix babylonical L. 鸡蛋花Plumeria rubra var acutifolia Bailey广东紫薇Lagerstroemia fordii Oliv et Koehne 龙眼 、荔枝、人心果 Manilkara zapota杉 Cunninghamia lanceolata Hook茶 Camellia sinensis O.Ktze桂花Osmanthus fragrans Lour. 小叶榄仁Termininlra catappa L.
6圆头乳白蚁 红楠大叶榕Machilus thunbergil Sieb .et Zucc.C.cyclocoryphus
7黄胸散白蚁 柏科植物Cypressaceae spp 泡桐 Paulownia firtunei Hemsl.Reticulitermes flaviceps
8广州散白蚁 竹R. guangzhouensis
9小头散白蚁 红花木Loropetalum chinense OlivR. microcephalus
10肖若散白蚁 杉R. affinis
11黄翅大白蚁 Macrotermes barneyi 南酸枣Choerospondias axillaris. 凤凰木、木麻黄、樟树、荷花玉兰、 杨梅 Myrica rubra Sieb .et Zucc.大叶桉 Eucalyptus robusta J.E.Smith散尾葵、桃 Prunus persica (L)Batsh. 荔枝、假苹婆Sterculia lanceolata Cav
12黑翅土白蚁 Odontotermes formosanus 八角枫Alangium chinense Harms 芒果、 万年青Dieffenbachia sp.鸭脚木 Schefflera octophylla Harms. 凤凰木、木麻黄、杜鹃Rhododendron simsiiPlanch. 同株土蜜树Bridelia monoica Merr.黄牛木Cratoxylum ligustrinum Bl . 樟树 、波罗蜜、 斜叶榕Ficus gibbosa Bl. 杨梅、 大叶桉 、细叶桉 Eucalyptus tereticornis J.E.Smith.浦桃Syzygium jambosAlston. 柑橘属、 荔枝、 茶 、朴树Celtis sinensis Pers. 榆树Ulmus pumila L.
13平行土白蚁 苦楝Melia azedarach L O. parallelus
14海南土白蚁 桃 O.hainanensis
15近扭白蚁 Pericapritermes nitobei 草根 grass root.柑桔属、大王椰。
1前 言
深圳是中国南部海滨城市。位于北回归线以南,东经113°46′至114°37′,北纬22°27′至22°52′。地处广东省南部,东临大亚湾和大鹏湾,西濒珠江口和伶仃洋,南边深圳河与香港相联,北部与东莞、惠州两城市接壤。经重新勘测,深圳市总面积为1952.84平方公里,略少于原来统计的2020平方公里。其中, 深圳经济特区面积为395.81平方公里。 截至2003年末,深圳可建设用地931平方公里,占土地总面积46.1%。土地开发面积逾488平方公里,其中建成区面积350平方公里(特区内150平方公里)。
深圳白蚁种类有一些零星研究,据广东省白蚁学会在《深圳市房屋建筑白蚁预防工程技术规程》附录A中所列深圳市常见白蚁危害种类:铲头堆砂白蚁、台湾乳白蚁、黄胸散白蚁(附表中用名为栖南散白蚁、黄肢散白蚁)、黑翅土白蚁、海南土白蚁和黄翅大白蚁。深圳市白蚁种类的调查自1993年深圳市白蚁防治管理所(前身深圳市白蚁防治管理中心)成立以来一直都在陆续进行,2003年以來在深圳市爱卫办谭业钰主任、梁桂副主任的领导下,林德留所长大力支持下採集和收集了大量白蚁标本。经鉴定深圳市白蚁种类17种归属于三科八属。
表 1—1 深圳白蚁名录
Kalotermitidae
广东省白蚁学会(1999)
本次调查
1. Cryptotermes declivis
√
√
2. Neotermes dolichognathus
√
3. N.longiceps
√
4. N.undulatus
√
Rhinotermitidae
5. Coptotermes cyclocoryphus
√
6. C.formosanus
√
√
7. Reticulitermes affinis
√
8. R.guangzhouensis
√
9. R.flaviceps
√
√
10. R.microcephalus
√
11. R.dinghuensis
√
Termitidae
12. Odontotermes formosanus
√
√
13. O.hainanensis
√
√
14. O.parallelus
√
15. Macrotermes barneyi
√
√
16. Pericapritermes nitobi
√
17. Havilanditermes communis
√
2采集地介绍和白蚁种类分析
在深圳进行等翅目采集的地方主要是公园和郊野公园、住宅小区和工厂等,内伶丁自然保护区和红树林自然保护区也都进行了采集。
深圳市城区绿化面积很大,此外还有不少公园,仅在直属市城市管理局辖管的单位,就有市中心公园、荔枝公园、儿童公园、洪湖公园、人民公园、笔架山公园、莲花山公园、皇岗公园、翠竹公园、东湖公园、仙湖植物园、园博园、梧桐山风景区、马峦山郊野公园、七娘山郊野公园、塘朗山郊野公园等。
深圳全境地势东南高,西北低。土地形态大部分为低山、平缓台地和阶地丘东南部的大鹏,葵涌主要为低山;中部和西北部主要为丘陵,也有500米以上的低山,山间有较大片冲积平原;西南部的沙井、福永、西乡等地主要为较大片的滨海冲积平原,平原占陆地面积的22.1%。境内母岩以花岗岩为主,东部和北部有较大面积砂岩分布。境内最高山峰为梧桐山,海拨943.7米。
深圳属亚热带海洋性气候区,气候温和,雨量充沛,日照时间长。年平均气温为23.7℃,最高气温为36.6℃,最低气温为1.4℃,无霜期为355天。年日照时数1975.0个小时,太阳年辐射量5225兆焦耳/平方米,年平均相对湿度72.3%。每年5至9月为雨季,年平均降雨量为1608.1毫米。夏秋两季偶有台风。
深圳市为广东省的一部分,它与香港新界相连,所以深圳市的白蚁与香港的白蚁有一定相似,作者曾在香港作过等翅目的专项调查。此次根据中国动物志昆虫第17卷等翅目对香港等翅目种类做了修正,本书所有等翅目名称据此而定。
为和邻近的广东省香港特别行政区以及其它城乡的白蚁种类比较,特制表2—1
表2—1 深圳、香港、广东的等翅目
产地
等翅目的科、属种
广东
深圳
香港
一. 原白蚁科 Termopsidae
(一)原白蚁属 Hodotermopsis Holmgren
1.山林原白蚁 H.sjostedti Holmgren
+
二. 木白蚁科 Kalotermitidae
(二)堆砂白蚁属Cryptotermes Banks
2.麻头砂白蚁 C.brevis(Walker)
3.铲头砂白蚁 C.declivis Tsai et Chen
+
+
4.截头砂白蚁 C.domesticus(Haviland)
+
(三)新白蚁属 Neotermes Holmgren
5.长颚新白蚁 N.dolichognathus Xu et Han
+
+
+
6.恒春新白蚁 N.koshunensis(Shiraki)
+
7.长头新白蚁 N.longiceps Xu et Han
+
+
+
8.楔头新白蚁 N.sphenocephalus Xu et Han
+
9.台山新白蚁 N.taishanensis Xu et Han
+
10.丘颏新白蚁 N.tuberog ulus Xu et Han
+
11.波颚新白蚁 N.undulatus Xu et Han
+
+
+
(四)树白蚁属 Glyptotermes Froggatt
12.麻颏树白蚁 G.maculifrons Ping et Li
+
13.赤树白蚁 G.satsumensis(Matsumura)
+
14.英德树白蚁 G.yingdeensis Li
+
三.鼻白蚁科 Rhinotermitidae
(五)乳白蚁属 Coptotermes Waxmann
15.圆头乳白蚁 C.cyctocoryphus Zhu,Li et Ma
+
+
+
16.台湾乳白蚁 C.formosanus Shiraki
+
+
+
17.大头乳白蚁 C.grandis Li et Huang
+
18.广东乳白蚁 C.guangdongensis Ping
+
19.海南乳白蚁 C.hainanensis Li et Tsai
+
20.长带乳白蚁 C.longistriatus Li et Huang
+
21.黑带乳白蚁 C.melanoistriatus Gao,Lanuet He
+
22.单毛乳白蚁 C.monosetosus Tsai et Li
+
23.斜孔乳白蚁 C.obliquus Xia et He
+
24.异头乳白蚁 C.varicapitatus T sai et Li
+
(六)杆白蚁属 Stylotermes Holmgren
25.连平杆白蚁 S.lianpingensis Ping
+
26.苏氏杆白蚁 S.sui Ping et Xu
+
27.短盖杆白蚁 S.valvules Tsai et Ping
+
(七) 散白蚁属 Reticulitermes Holmgren
28.尖唇散白蚁 R.aculabialis Tsai et Huang
+
29.肖若散白蚁 R.affinis Hsis et Fan
+
+
+
30.窄头散白蚁 R.angusticephalus Ping et Xu
+
31.双峰散白蚁 R.angusticephalus Ping et Xu
+
32.蟹腿散白蚁 R.cancrifemuris Zhu
+
33.黑胸散白蚁 R.chinensis Snyder
+
34.双色散白蚁 R.dichrous Ping
+
35.鼎湖散白蚁 R.dinghuensis Ping,Zhu et Li
+
+
+
36.黄胸散白蚁 R.fiaviceps(Oshima)
+
+
+
37.福建散白蚁 R.fukienensis Light
+
+
38.高要散白蚁 R.gaoyaoensis Tsai et Li
+
39.广州散白蚁 R.guangzhouensis Ping
+
+
+
40.海南散白蚁 R.hainanensis Tsai et Huang
+
41.花坪散白蚁 R.huaping en sis Li
+
42.湖南散白蚁 R.hunanesis Tsai et Huang
+
43.圆唇散白蚁 R.labralis Hsia et Fan
+
44.细颚散白蚁 R.leptomandibularis Hsia et Li
+
45.罗浮散白蚁 R.luofunious Zhu,Ma et Li
+
46.小头散白蚁 R.microcephalus Zhu
+
+
47.侏儒散白蚁 R.minutus Ping et Xu
+
48.陌宽散白蚁 R.mirus Gao,Zhu et Zhao
+
49.小散白蚁 R.parvus Li
+
50.近黄胸散白蚁 R.periflaviceps Ping et Xu
+
51.近暗散白蚁 R.perilucifugus Ping
+
52.平江散白蚁 R.pingjiang ensis Tsal et Peng
+
53.似长头散白蚁 R.sublon icapitatus Ping
+
54.林海散白蚁 R.sylvestris Ping et Xu
+
55.毛头散白蚁 R.trichocephalus Ping
+
56.八重山散白蚁 R.yaeyamanus Morimoto
+
57.宜章散白蚁 R.yizhangensis Huang et Tong
+
(八)蔡氏白蚁 Tsaitermes Li et Ping
58.英德蔡氏白蚁 T.yingdeensis(Tsai et Li)
+
四.白蚁科 Termitidae
(十)亮白蚁属 Euhamitermes Holmgren
59.小头亮白蚁 E.microcep halus Ping et Li
+
60.方头亮白蚁 E.quadratceps Ping et Li
+
(十一)印白蚁属 Indotermes Roonwal et Sen-Sarma
61.等齿印白蚁 I.isodentatus(Tsai et Chen)
+
(十二)锯白蚁属 Microcerotermes Silvestri
62.小锯白蚁 M.minutus Ahmad
+
63.菱巢锯白蚁 M.rhombinidus Ping et Xu
+
(十三)华扭白蚁属 Sinocapritermes Ping et Xu
64.闽华扭白蚁 S.fujianensis Ping et Xu
+
65.台华扭白蚁 S.mushae(Oshima et Maki)
+
(十四)钩扭白蚁属 Pseudocapritermes Kemner
66.大钩扭白蚁 P.largus Li et Huang
+
67.中华钩扭白蚁 P.sinensis Ping et Xu
+
68.圆囟钩扭白蚁 P.sowerbyi(Light)
+
+
(十五)近扭白蚁属 Pericapritermes Silvestri
69.灰胫近扭白蚁 Pfuscotibialis(Light)
+
70.扬子江近扭白蚁 P.jangtsekiangensis(Kemner)
+
71.多毛近扭白蚁 P.latignathus(Holmgren)
+
72.近扭白蚁 P.nitobei(Shiraki)
+
+
+
73.平扁近扭白蚁 P.planiusulus Ping et Xu
+
74.大近扭白蚁 P.tetraphilus(Silvestri)
+
(十六)大白蚁属 Macrotermes Holmgren
75.黄翅大白蚁 M.barneyi(Light)
+
+
+
76.车八岭大白蚁 M.chebalingensis Ping et Xu
+
77.长头大白蚁 M.longiceps Li et Ping
+
+
78.罗坑大白蚁 M.luokeng ensis Lin et Shi
+
+
79.平头大白蚁 M.planicap itatus Gao et
+
(十七)土白蚁属 Odontotermes Holmgren
80.黑翅土白蚁 O.formosanus(Shiraki)
+
+
+
81.海南土白蚁 O.hainanensis(Light)
+
+
82.平行土白蚁 O.parallelus Li
+
+
+
83.上林土白蚁 O.shanglingensis
+
84.始兴土白蚁 O.shixingensis Ping et Xu
+
85.遵义土白蚁 O.zunyiensis Li et Ping
+
+
(十八)象白蚁属 Nasutitermes Dudley
86.周氏象白蚁 N.chou Ping et Xu
+
87.圆头象白蚁 N.communis Tsai et Chen
+
88.香港象白蚁 N.dudgeoni Gao et Lam
+
89.封开象白蚁 N.fengkaiensis Li
+
90.倾鼻象白蚁 N.inclinasus Ping et Xu
+
91.莽山象白蚁 N.mangshanensis Li
+
92.小头象白蚁 N.parviceps Ping et Xu
+
93.小象白蚁 N.parvonasutus
+
94.平圆象白蚁 N.planiusculus Ping et Xu
+
(十九)歧颚白蚁属 Havilanditermes Light
95.普通岐颚白蚁H.communis Li et Xiao
+
96.直鼻歧颚白蚁 H.orthonasus(Tsai et Chen)
+
(二十)华象白蚁属 Sinonasutitermes Li
97.二型华象白蚁 S.dimorphus Li
+
98.翘鼻华象白蚁 S.erectinasus(Tsai et Chen)
+
99.大鼻华象白蚁 S.grandinasus(Tsai et Chen)
+
100.居中华象白蚁 S.medioris Ping et Xu
+
101.扁头华象白蚁 S.platycephalus(Ping et Xu)
+
102.三型华象白蚁 S.trimorphus Li et Ping
+
(二十一)葫白蚁属 Cucurbitermes Li et Ping
103.英德葫白蚁 C.yingdeensis Li et Ping
+
(二十二)钝颚白蚁属 Ahmaditermes Akhtar
104.周氏钝颚白蚁 A.choui Ping et Tong
+
105.丘额钝颚白蚁 A.sinuosus (Tsai et Chen)
+
(二十三)近瓢白蚁属 Peribulbitermes Li
106.鼎湖近瓢白蚁 P.dinghuensis Li
+
从上表可以看出:1)深圳市的总面积1952.84平方公里有白蚁3科8属17种,香港的面积为1093平方公里有白蚁4科11属32种,以单位面积的种类来统计深圳白蚁种类要明显少于香港。其原因一方面可能是深圳的郊野公园面积相对要少一些,另一方面可能在深圳郊野公园采集白蚁标本的力度要逊于香港。
2)广东省面积约为18万多平方公里(为深圳面积的92.17倍)有白蚁4科11属90种,说明深圳亦是白蚁种类地理分布的密集地区。
3)深圳市目前已发现的17种白蚁中13种在香港已有所发现,两地共有种占深圳白蚁的76.47%。这同深圳与新界和九龙相连而香港岛和离岛的形成是由于山体沉降和海水入侵与大陆分离这一事实相吻合的。
3白蚁危害
3.1白蚁的经济破坏概况
在深圳,台湾乳白蚁Coptotermes formosanus分布广泛,可造成严重的经济损失。它主要破坏房屋建筑木构件以及室内储藏品,还有电话线、电子门锁电线等。它亦危害室外的多种园林树木如行道树和小区内的灌木等,据深圳晚报2004年5月8日报载在解放路广场北街中间路段一棵30年树龄的凤凰木大树(高约10米,直径80厘米)因白蚁在根部筑巢而倒下,一条小路之隔的停车场内一辆新车被砸毁。
在深圳各地无论住宅小区内居民,还是别墅渡假区,无论是大型公共建筑还是旅游景点都有台湾乳白蚁的破坏。学校,工厂和医院无一不涉及就连信兴广场地王商业中心这座68层的高层建筑都有白蚁的“高空群体”存在。被白蚁危害的单位之多,在此就不一一列举了。
台湾乳白蚁对房屋建筑造成经济损失是较难统计的,但是它对贮存物品造成经济损失的个案还是可以统计出来的。据深圳特区报、深圳商报、晶报和香港大公报2006年9月5日报导白蚁蛀毁了深圳东门一家茶叶店内的陈年普洱茶,造成的经济损失达人民币百万多元。
3.2白蚁破坏植物名录
现将其中15种白蚁危害的植物分别介绍如下:
白蚁 破坏的植物
1铲头堆砂白蚁 荔枝Litchi chinensis Sonn榕Ficus microcarpa L.f
Cryptotermes declivis 龙眼Dimocarpus longan Lour
2长头新白蚁 秋Bischofiajavanica BlNeotermeslongiceps
3长颚新白蚁 台湾相思A.cacia confusn MerrN.dolichogathus
4波颚新白蚁 台湾相思 N .undulates
5台湾乳白蚁Coptotermes formosanus
人面子Dracontomelom duperreanum Pierre 芒果Mangifera indica L 木棉Bombax malabaricumDC 幌伞枫 Heteropanax fragrans Seem 南洋杉 Araucaria heterophylla Franco黄槐Cassia surattensisBur.f .紫荆Cercis chinensis Bunge 凤凰木Delonix regia Raf . 木麻黄Casuarina equisetifolia L.ex Forst.乌桕Sapium sebiferum(L)Roxb. 油桐Vernicia fordii Airy-Shaw 秋枫 、银柴Aporlsa chinensis Merr . 栲树Castanopsis fissa Rehd et Wils栗Castanea mollissima Blume. 竹 Bambusa spp樟树Cinnamomum camphora Presl 荷花玉兰Magnolia grandiflora L. 台湾相思、 白桂木Artocarpus hgpargyrea Hance. 波罗蜜Artocarpus heterophyllus Lam. 对叶榕 Ficus hispida L.f.榕、垂叶榕F.benjamina L. 高山榕F.altissima. Bl.大叶榕F.virens Sit .var.sublanceolata Corner 番石榴Psidium guajava L.千层桉Melaleuca quinqueners(CAV).ST.Blake 椰子 Cocos nucifera L.散尾葵 Chsygalidocarpus lutescens H.Wendl王棕Roystonea regia O.F.Cook马尾松Pinus massoniana Lamb 石榴 Punica granatum L.枇杷 Eriobotrya japonica Lindl.梅 Prunus mume Sieb et Euce柑橘属 Citrus spp 垂柳Salix babylonical L. 鸡蛋花Plumeria rubra var acutifolia Bailey广东紫薇Lagerstroemia fordii Oliv et Koehne 龙眼 、荔枝、人心果 Manilkara zapota杉 Cunninghamia lanceolata Hook茶 Camellia sinensis O.Ktze桂花Osmanthus fragrans Lour. 小叶榄仁Termininlra catappa L.
6圆头乳白蚁 红楠大叶榕Machilus thunbergil Sieb .et Zucc.C.cyclocoryphus
7黄胸散白蚁 柏科植物Cypressaceae spp 泡桐 Paulownia firtunei Hemsl.Reticulitermes flaviceps
8广州散白蚁 竹R. guangzhouensis
9小头散白蚁 红花木Loropetalum chinense OlivR. microcephalus
10肖若散白蚁 杉R. affinis
11黄翅大白蚁 Macrotermes barneyi 南酸枣Choerospondias axillaris. 凤凰木、木麻黄、樟树、荷花玉兰、 杨梅 Myrica rubra Sieb .et Zucc.大叶桉 Eucalyptus robusta J.E.Smith散尾葵、桃 Prunus persica (L)Batsh. 荔枝、假苹婆Sterculia lanceolata Cav
12黑翅土白蚁 Odontotermes formosanus 八角枫Alangium chinense Harms 芒果、 万年青Dieffenbachia sp.鸭脚木 Schefflera octophylla Harms. 凤凰木、木麻黄、杜鹃Rhododendron simsiiPlanch. 同株土蜜树Bridelia monoica Merr.黄牛木Cratoxylum ligustrinum Bl . 樟树 、波罗蜜、 斜叶榕Ficus gibbosa Bl. 杨梅、 大叶桉 、细叶桉 Eucalyptus tereticornis J.E.Smith.浦桃Syzygium jambosAlston. 柑橘属、 荔枝、 茶 、朴树Celtis sinensis Pers. 榆树Ulmus pumila L.
13平行土白蚁 苦楝Melia azedarach L O. parallelus
14海南土白蚁 桃 O.hainanensis
15近扭白蚁 Pericapritermes nitobei 草根 grass root.柑桔属、大王椰。